De acordo co avance da Contabilidade Nacional Trimestral publicado polo INE, durante o terceiro trimestre de 2021 o crecemento da economía española situouse no 2,7% en taxa interanual. Trátase dun crecemento do PIB de notable menor intensidade que o rexistrado no trimestre previo (17,5%), debido principalmente ao menor impacto do efecto estatístico resultante de comparar a evolución da economía durante este ano 2021 coa experimentada durante a etapa máis dura da pandemia, en 2020.

A achega ao crecemento da demanda nacional foi de 1,5 puntos porcentuais, baseada principalmente no crecemento do consumo (1,6% interanual) e, sobre todo, no do investimento en maquinaria e bens de equipo (6,5%). Pola contra, o investimento en construción recortou un 6,2%. En canto á contribución ao crecemento da demanda externa, esta foi moi importante este trimestre, 1,2 puntos porcentuais, magnitude próxima á da demanda nacional. Esta evolución explícase por un aumento interanual das exportacións do 13,7%, máis intenso que o das importacións, 10,2%.

Por sectores, cabe destacar o crecemento do sector servizos (4,8% interanual), impulsado principalmente pola rama de “comercio, transporte e hostalería”, cun avance do 10,6% interanual. A industria, pola contra, rexistrou un avance do 0,4%, mentres que agricultura e construción experimentaron retrocesos nas súas taxas de crecemento interanual, do -10,0% e do -8,2%, respectivamente.

Desde o punto de vista do emprego, o número de postos de traballo equivalente a tempo completo incrementouse un 6,2% interanual, o que se traduciu en case 1,1 millóns de postos de traballo creados no último ano. Na actualidade, o número de postos de traballo equivalentes a tempo completo no terceiro trimestre sitúase lixeiramente por encima do rexistrado durante o mesmo trimestre de 2019.

Con todo, é importante destacar como a produtividade por hora traballada volveu a descender por quinto trimestre consecutivo. Durante este terceiro trimestre do ano, o número de horas efectivamente traballadas experimentou un crecemento interanual do 3,3%, superior ao do PIB, o que xerou unha caída da produtividade do -0,6% durante o período.

Revisión á baixa das previsións

O dato publicado hoxe xunto coa revisión da taxa de avance do PIB durante o segundo trimestre, que realizou o INE a finais de setembro, expón a necesidade de revisar á baixa as previsións de crecemento para o conxunto do ano 2021.

A Cámara de Comercio de España considera que, coa información dispoñible actualmente, o crecemento en 2021 podería situarse na contorna do 5%, quizá algo por baixo desta cifra, cando anteriormente prevíase que estivese próximo ao 6%.

Este contexto de revisión á baixa das previsións aliméntase dalgunhas incertezas de carácter global asociadas a diversos eventos provocados pola pandemia. En primeiro lugar, o aforro acumulado polos consumidores a escala mundial durante o período de confinamento e de restricións á mobilidade vén aflorando nos últimos tempos en forma dunha intensa demanda que desbordou a capacidade da rede loxística mundial e que está a dificultar o abastecemento de bens e materias primas, presionando á alza os custos de produción e os prezos de venda.

Doutra banda, hai que destacar un forte incremento dos prezos da enerxía debido ás dificultades que están a atopar os países para abastecerse, ao que hai que engadir, no caso da Unión Europea, e de España en particular, o endurecemento dos obxectivos de descarbonización que incrementou a dependencia do gas natural para a xeración de electricidade nun momento no que esta fonte de enerxía está a experimentar un importante encarecemento nos mercados internacionais.

Ao anterior hai que engadir outros problemas de índole similar, como os relacionados coa subministración de microchips, un produto intermedio básico para a fabricación de múltiples bens, e que se está vendo afectado pola incapacidade da oferta para satisfacer en tempo e forma á demanda actual.

Se aos factores descritos únaselle a importante expansión monetaria levada a cabo polos bancos centrais durante o último ano para tratar de acoutar os efectos da pandemia no sistema económico, atopámonos ante un contexto inflacionario que non se daba desde fai máis dunha década. O IPC adiantado en España, publicado polo INE, situouse no mes de outubro no 5,5% interanual, taxa que non se rexistraba desde 1992.

Este escenario podería ter un impacto negativo no crecemento económico, sobre todo se a evolución dos prezos non se contén e o Banco Central Europeo vísese obrigado a endurecer a súa política monetaria.

Ante unha situación como a descrita, as empresas móstranse preocupadas pola evolución dos seus custos produtivos. Segundo o Estudo sobre Clima Empresarial en España publicado recentemente pola Cámara de España, o 86,3% delas considera que o custo da enerxía e as materias primas encarecerase en 2022 e o 63,2% cre que aumentarán os custos laborais. Se estas percepcións cumprísense, a inflación podería tardar en controlarse máis do previsto debido á translación aos prezos de venda do incremento dos custos produtivos.

Atopámonos, por tanto, ante unha contorna económica no que resulta imprescindible acometer as reformas estruturais que demanda a economía. Para iso, o Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia, apoiado polos fondos Next Generation EU, representa unha oportunidade histórica para modernizar o tecido produtivo e para impulsar a actividade e a creación emprego.

En paralelo, resulta tamén esencial establecer un compromiso a medio prazo crible para a redución do déficit e a débeda pública. De non avanzar neste sentido desde leste mesmo momento, a economía española podería verse en dificultades #ante unha hipotética revisión dos programas de estímulo do BCE, de manterse no tempo a contorna inflacionario actual.