A economía española experimentou un crecemento do 2,0% durante o último trimestre do ano 2021 respecto ao trimestre precedente, segundo o avance da Contabilidade Nacional Trimestral feito público polo INE. En taxa interanual, o PIB mostrou un crecemento do 5,2%, 1,8 puntos porcentuais ( p. p) por encima do rexistrado no terceiro trimestre (3,4%). O incremento do PIB para o conxunto de 2022 situouse no 5,0%, a falta da actualización que realice o INE en marzo (2020 pechou cunha caída histórica do -10,8%, consecuencia principal da crise sanitaria derivada da pandemia).

O perfil ao longo do exercicio reflicte unha sensible recuperación da actividade durante o último tramo do ano debido a que, nesta ocasión, as restricións implementadas para tentar evitar a propagación da variante ómicron do Covid-19 non foron tan estritas como en ondas precedentes.

A taxa de variación do consumo dos fogares moderouse lixeiramente, rexistrando un avance do 2,4% interanual fronte ao crecemento do 2,7% do trimestre previo. A formación bruta de capital fixo retornou a taxas de crecemento positivas tras o retroceso experimentado durante o trimestre anterior (avance do 3,7% interanual no cuarto trimestre fronte ao recorte de -0,6% no terceiro). Esta favorable evolución do investimento explícase por unha caída menos intensa no compoñente de construción (-2,8% interanual no cuarto trimestre fronte ao -6,7% do terceiro) e, sobre todo, por un avance significativo da formación bruta de capital fixo en bens de equipo, do 10,3% (superando en 4 p. p. a taxa de variación do cuarto trimestre que foi do 6,3%).

Esta recuperación do investimento agregado ha favorecido unha maior contribución ao crecemento da demanda nacional, de 3,6 p. p. (2,5 p. p. do terceiro), que podería ser máis elevada de non ser pola retardación experimentada polo consumo público (avance do 1,3% interanual no cuarto trimestre, 1,8 p. p. inferior ao rexistrado durante o terceiro trimestre do ano).

Doutra banda, a demanda externa tamén aumentou a súa achega ao crecemento do PIB respecto ao trimestre anterior (1,7 p. p. no cuarto fronte a 0,9 p. p. no terceiro), cunhas exportacións que creceron un 15,8% interanual no cuarto trimestre, taxa superior á das importacións (11,1%).

En termos de emprego, a Contabilidade Nacional trimestral reflicte un incremento en termos interanuais similar ao rexistrado o trimestre precedente. O número de postos de traballo equivalente a tempo completo aumentou un 6,4% durante o cuarto trimestre (6,2% interanual no terceiro). Con todo, é necesario poñer o foco na alarmante diminución que se veu rexistrando na produtividade do factor traballo coincidindo co período de pandemia. No cuarto trimestre a produtividade por posto de traballo equivalente a tempo completo reduciuse -1,1 p. p., moderándose a caída en valor absoluto respecto a a rexistrada no trimestre previo (-2,6 p. p.), pero mantendo unha taxa de variación negativa.

Perspectivas

O crecemento da economía española ao longo de 2022 está rodeado de incertezas. A evolución da pandemia cara a variantes do virus menos letais, en parte debido á elevada porcentaxe de poboación vacinada, permite ser optimistas nese sentido. Aínda que non é posible predicir cal vai ser o comportamento do Covid-19 no futuro, si se albisca que as medidas que tenden a aplicarse por parte das autoridades para frear o incremento de contagios buscan menoscabar o menos posible a actividade económica.

Con todo, aínda persisten dificultades de abastecemento de bens e materias primas, que se unen ao notable incremento dos prezos da enerxía. Como resultado diso, a inflación alcanzou cotas non vistas desde hai case 30 anos. O IPC adiantado en España, publicado polo INE, situouse en decembro de 2021 no 6,5% interanual.

Esta contorna inflacionario parece máis duradeiro do que se pensaba nun principio, o que podería obrigar ao BCE para dar un xiro á súa política monetaria antes de tempo. Ademais, as tensións xeopolíticas no leste de Europa poderían sumar tensións adicionais aos prezos enerxéticos e, polo tanto, á inflación, o que engadiría máis presión ao BCE.

Neste contexto, a Cámara de Comercio de España considera que o PIB podería crecer na contorna do 5,5% este ano 2022. Con todo, non se descartan axustes nos próximos meses, en función da evolución da pandemia, das tensións nos prezos e do impulso que poidan achegar os fondos de recuperación europeos, Next Generation EU.

En paralelo, o emprego podería crecer en torno ao 4,9% no conxunto do ano, por baixo da taxa de crecemento do PIB, o que traería asociado incrementos da produtividade, moi necesarios dada a preocupante evolución desta variable durante os últimos anos.

Nese sentido, para favorecer unha contorna adecuada para o crecemento da produtividade sería necesario avanzar nas reformas estruturais que xa estaban pendentes antes do estalido da pandemia, pero que na actualidade cobran aínda máis relevancia, incluíndo unha estratexia de consolidación fiscal a medio prazo. Nese camiño, unha xestión transparente, áxil e eficiente dos fondos Next Generation EU resulta imprescindible para lograr a plena recuperación e a modernización da economía española en xeral, e das empresas en particular.