A Enquisa de Poboación Activa (EPA) publicada hoxe polo Instituto Nacional de Estatística correspondente ao primeiro trimestre de 2020 constata os primeiros resultados negativos do efecto da pandemia sobre o mercado laboral español. Iso, a pesar de que, das trece semanas de referencia deste trimestre, unicamente a partir da 11ª estívose baixo o estado de alarma decretado.

En termos de emprego, os datos presentan a maior caída desde 2013, cunha destrución de 285.600 postos de traballo respecto ao trimestre anterior, o que representa un descenso do 1,4% en relación co trimestre anterior. E iso sen considerar ás persoas afectadas por un ERTE con suspensión de emprego que, segundo a metodoloxía da EPA, considéranse ocupadas mentres esta suspensión sexa inferior a tres meses.

A suspensión ou redución de xornada dos traballadores afectados por un ERTE, sumada á limitación da actividade económica durante as últimas semanas do trimestre, viuse reflectida no descenso do 4,3% no volume de horas traballadas, en relación co trimestre anterior. Para atopar un descenso do tempo de traballo superior nun primeiro trimestre hai que retroceder a 2009.

O número de persoas en situación de desemprego sobe en 121.000 persoas neste trimestre, chegando ao total de 3.313.000 parados, un 3,8% máis que no trimestre anterior e un 1,2% menos que hai 12 meses. Con iso, a taxa de paro sitúase no 14,4% da poboación activa, por encima do 13,8% rexistrada a finais de 2019.

E é posible que estas cifras tamén estean subestimadas, dado que moitos traballadores que perdesen o seu emprego pódense clasificar como inactivos (o seu número creceu en 257.500 este trimestre) debido á definición de paro utilizada na EPA.

Perspectivas

A pandemia impactou nun momento conxuntural especialmente delicado para a economía española, caracterizado pola desaceleración da actividade que xa se estimaba para o conxunto do exercicio. Ademais, esta crise sanitaria desencadeouse ao comezo da tempada alta nalgúns sectores crave, como o turismo ou a agricultura. Circunstancias que determinan un efecto particularmente negativo da pandemia sobre o mercado de traballo español.

As perspectivas non son optimistas, dada a incerteza sobre a duración da crise sanitaria e do efecto das medidas adoptadas para a súa resolución, cuxo impacto sobre a paralización dunha parte relevante da actividade económica é manifesto. Neste escenario, as previsións para 2020 avanzan un empeoramento do mercado de traballo español, cun marcado incremento no paro e un significativo descenso da ocupación.

Cumprida a sexta semana de alarma, atopámonos na fase de supervivencia, tanto no ámbito sanitario como no económico. Pero, en paralelo á urxencia sanitaria, é o momento de comezar a pensar no medio prazo, é dicir, na etapa de recuperación cando dobreguemos a curva da enfermidade, e no longo prazo, na imprescindible reconstrución económica e social de España.

Neste sentido, desde a Cámara de Comercio de España volve chamar a atención sobre a necesidade dunha resposta da política económica baseada na sanidade, a empresa e o Estado. A Administración ten que amparar aos cidadáns en situación de vulnerabilidade e ás empresas que están inmersas en graves dificultades, xa que son a clave para encarar con éxito as fases posteriores de recuperación e reconstrución.

Neste contexto, a Cámara de Comercio de España vén apoiando desde o primeiro momento a necesidade de alcanzar un gran Acordo Nacional de recuperación e para a reconstrución baseado en tres premisas: confianza, contundencia e colaboración público-privada. Un consenso coa participación non só dos partidos políticos, senón dos axentes económicos, empresariais e sociais, e representantes da sociedade civil.

O foco dese Acordo debe estar posto na empresa, que ha de ser o centro das políticas de recuperación e reconstrución, xa que é a peza crave do noso sistema económico, xeradora de emprego e riqueza para o conxunto da sociedade.

Batería de propostas

Neste marco, desde a Cámara de España está a traballarse nunha batería de propostas, tanto sectoriais como transversais, que serán remitidas ao Goberno, desde a perspectiva do interese xeral e desde o profundo coñecemento de cada un dos sectores.

Un dos eixos destas medidas é o relativo á formación e o emprego. A relación inversa entre o desemprego e o nivel formativo dos traballadores é unha evidencia contrastada: maior capacitación supón menor risco de desemprego. Por iso, a economía española necesita vincular estreitamente ao sistema educativo coas necesidades competenciais que as empresas buscan no mercado de traballo. O cal pasa pola educación en valores (como o espírito emprendedor, a cultura do esforzo, a formación continua ou a adaptación ao cambio), a relación entre a Universidade e a empresa, ou o impulso da Formación Profesional, entre outros ámbitos de atención necesaria.